Matero do yerby, naczynka do yerba mate, które wybrać?

Idealne naczynie do yerba mate?

W Ameryce Południowej naczynie do yerba mate nazywa się matero. Najpopularniejsze zrobione są z owocu tykwy pospolitej. Otwór w tykwie jest z reguły przykrywany kołnierzem, który zapobiega pękaniu i wyszczerbianiu się. Są dwa typy matero wykonywane z owoców tego samego gatunku. Jedna wykonana z dolnej części owocu typ argentyński oraz porongo naczynko typu brazylijskiego wykonana z górnej części owocu. Posiada grube, twarde ścianki oraz dłużej utrzymująca temperaturę. Jest ona odporna na pękanie i mniej podatna na pleśnienie. Do przygotowywania yerba mate wykorzystuje się kilka typów naczyń. Są kubki do yerba mate wykonane z owocu tykwy, drewna, rogu. Wszystkie te naczynia z pewnością wpływają na smak yerba mate.  Najpopularniejsze w naszym sklepie internetowym są jednak matero ceramiczne, kamionkowe. Mamy szeroką ofertę tych pięknych naczyń. Ceramiczne naczynie to nie tylko wygoda użytkowania, ale także doznania estetyczne.

Z kolei matero Palo Santo to drewniane, dla niektórych idealne naczynie do yerba mate, o przyjemnym, żywicznym aromacie uwalniającym się podczas przygotowywania i picia yerba mate. Palo santo to określenie kilkunastu gatunków drzew. Najbardziej popularnym jest Bursera graveolens i gwajakowca lekarskiego Guaiacum officinale. Spotykamy również matero z drewna Algarrobo oraz Lapacho.

Inne naczynie do yerba mate to guampa. Naczynia te są wykonywane z rogu bydlęcego lub kopyta. Guampa jest naczyniem tradycyjnie używanym do picia yerba mate tereré. W Paragwaju popularne są naczynia bambusowe, zarówno przeznaczone do przygotowania tereré jak też yerba mate na ciepło. Coraz większą popularność w krajach Ameryki Południowej zdobywają matero gliniane, ceramiczne, kamionkowe i szklane. Naczynie ceramiczne i szklane są łatwe do czyszcenia i proste w użyciu jako kubek do yerby.

Jakie matero jest najlepsze?

Palo Santo

Nazwa Palo Santo w języku hiszpańskim znaczy Święte Drzewo. Drewniane matero jest elitarnym wyborem, ale też dość rozsądnym rozwiązaniem. Ceny naczyń ze świętego drzewa Palo Santo są wysokie, gdyż zostały wykonane z rzadkiego i drogiego drzewa, którego ilości przeznaczone na rynek komercyjny są limitowane przez kraje w których rosną. Te gatunki występują, naturalnie jedynie w Ameryce Południowej. Źródła podają, iż od tysięcy lat mieszkańcy okolic, w których rosną drzewa wykorzystywali drewno ze świętego drzewa Palo Santo w wielu aspektach życia codziennego, w rytuałach oraz w indiańskiej medycynie.

Drewno Palo Santo wnosi do napoju delikatny posmaku i aromat, którym zachwyca znawców yerba mate na całym świecie. Kolor drewna jest w barwach zieleni i sięga aż do głębokich brązów. Barwa naczyń zależy od stopnia wysuszenia, stanu rośliny, pory roku w jakim była ścinana oraz od przechowywani. Co ważne, zapach oraz kolor naczyń niewiele się zmieniają podczas użytkowania. Nawet kilkanaście lat od ścięcia, drewno jest w stanie skleić swoje własne pęknięcie wonną żywicę. Dlatego mówi się iż Palo Santo nigdy nie umiera. Oczywiście to zdarza się, drewno które było zimne, zalewa się ciepłą wodą i pęka, ale nie ma się co martwić zewnętrzna ścianka jest na tyle gruba że napar nie przecieknie, a po kilku miesiącach samo się zregeneruje i wtedy pękniecie po prostu zniknie.

Matero wykonane ze Świętego Drzewa Palo Santo nie mogą być pozostawiano z suszem na więcej niż na 1-2 dni. To czas w którym nic złego z matero się nie stanie. Palo santo najczęściej ma od 80 do 300 ml pojemności, choć tak duże naczynka są już dziś rzadkością z uwagi na ograniczenia w eksporcie. Często pękniete naczynie ze Świętego Drzewa Palo Santo samo się "naprawia", drewno wypełnia pęknięcie. Najszybciej zregenerują się palo santo okute na zewnątrz aluminium lub stalą. naczynia pozbawione okucia z metalu mogą popęknąć bardziej.

Coraz bardziej popularne stają się matero z drzew Algarrobo, Nandubay, Calden oraz Imbuia. Te naczynka z Argentyny, Brazylii i Paragwaju nie są aż pachnące jak jak ze świętego drzewa Palo Santo, ale spełniają swoje zadanie równie dobrze.

Tykwa do yerba mate?

Suche, zdrewniałe owoce rośliny o tej samej nazwie to właśnie tykwy. Są małe od 100 ml do dużych nawet 400 ml. Nie ważą zbyt wiele, łatwo trzyma się je w dłoni, tworzą wyjątkowy klimat. Co ważne, wpływają korzystnie na przyrządzaną w nich yerba mate, bo ich ścianki nasycają się esencją przygotowanego w nich naparu. Tak samo jak w przypadku naczyń wykonanych z drewna, bardzo dobrze utrzymują ciepło. Dzięki tym właściwościom, świeżo przygotowane napary z yerba nie parzą. Tykwy mają jeszcze jedną cechę w zimne dni, przyjemnie jest trzymać je w dłoniach i cieszyć się gorącą yerba. Naczynka utrzymują dość długo temperaturę yerba mate, a napary w nich przygotowane są po prostu świetne. Ich naturalne pochodzenie sprawia, iż pomimo lekkości, są bardzo wytrzymałe. Jedną z cech tykiew jest tzw. "pocenie się" od spodu. Mała kropelka naparu na dnie jednak nie nie stanowi żadnego problemu. Wystarczy mała korkowa podkładka i po problemie.

W przypadku tykiew, należy baczniej zwracać uwage na ich konserwację i długość pozostawiania w nich naparu niż w przypadku pozostałych naczynek. Ponieważ, zostały wykonane z naturalnego owocu, może wdać się w nie pleśń. Najczęściej dzieje się to wtedy, kiedy źle się je użytkuje. Pleśń zjawia się tam gdzie następuje nieprzerwany kontakt z wilgocią. Naczynie do yerba mate wykonane z owocu tykwy trzeba regularnie suszyć. Zostawiając do wyschnięcia zawsze wylotem do góry. Suszenie powinno się przeprowadzać co najmniej raz na 2 dni, a podczas stałego użytkowania nawet częściej. Zawsze przed pierwszym użyciem należy zrobić tykwie curado. To prosty, zabieg, owoce standardowo zawierają wewnątrz resztki nasionek, miąższu. W procesie usuwa się je i hartuje tykwę tak, by jak najdłużej spełniała swoje zadanie.

Ceramiczne naczynie

Pierwszą z zalet naczyń wykonanych z gliny, a potem wypalonych, zwanych ceramicznymi jest to, iż nie musimy ich specjalnie przygotowywać, ani w wyjątkowy sposób o nie dbać. Naturalnie ich cecha jest kruchość. Jedyne, co grozi materu ceramicznemu to rozbicie się. Trzeba podkreślić, iż ceramiczne naczynie nie wymaga konserwacji. Dodatkowym ich atutem jest to, iż nie zmieniają one swojego wyglądu wraz z upływem czasu. Nie śniedzieją, nie butwieją i nie psują się gdy zostawimy w nich wilgotną yerba mate nawet na kilka tygodni. To wprost idealne naczynie dla zabieganych. Ogromną zaletą naczyń ceramicznych jest duży wybór. Począwszy od malutkich naczynek o pojemności 120 ml do ponad 450 ml. Wśrod tych naczyń nie brakuje wzorów i modeli. Ogrom kształtów, szkliw, designów i barw to ich esencja. Warte uwagi są wytwarzane ręcznie przez polskich artystów i rzemieślników matero z pracowni Las Mater. Cechą naczyń wykonanych z ceramiki jest szybkie oddawanie ciepła. Zewnętrzne powłoki dość szybko się nagrzewają. Naczynka wykonane ręcznie, posiadają grubsze ścianki i lepiej utrzymują temperaturę. Ceramika nie wpływa na smak i zapach yerby, co dla niektórych może być atutem.

Matero gliniane

Matero gliniane to kategoria produktów, które cieszą się ogromną popularnością wśród miłośników yerba mate - tradycyjnego napoju z Ameryki Południowej Są często ozdobione pięknymi wzorami, które nadają im unikalny wygląd, występują w różnych kształtach i pojemnościach, co pozwala na dopasowanie ich do indywidualnych potrzeb i gustu. Hobbystyczne matero są najczęściej mniejsze i mają proste wzory, podczas gdy profesjonalne mogą się wyróżniać dużą pojemnością oraz niezwykle precyzyjnymi zdobieniami. Ponieważ matero gliniane są wrażliwe na działanie wysokich i niskich temperatur, a także na uderzenia, właściwa konserwacja i przechowywanie są istotne dla zachowania ich jakości i wydłużenia żywotności. Kupując matero gliniane, warto zwrócić uwagę na jakość wykonania, materiał oraz estetykę produktów, aby cieszyć się niezapomnianą degustacją yerba mate i doświadczeniem bliskim tradycji Ameryki Południowej.

Naczynko ze stali

Naczynie do yerba mate ze stali nierdzewnej, to idealne matero dla tych, którzy cenią trwałość oraz neutralność. Łatwo je myć oraz nie trzeba o nie szczególnie dbać. Wśród naczynek ze stali nierdzewnej można znaleźć takie, które są obite naturalną lub sztuczną skórą lub materiałem wtedy warto zaczerpnąć dodatkowej informacji na temat ich użytkowania i konserwacji. Jeśli nie masz doświadczenia, polecamy wybrać kubek o pojemności ok. 250 ml. Dobrze jest na starcie przygotowywać yerba mate w mniejszym matero. Uzyskuje się w nich napar łagodniejszy, o delikatnym smaku i mniejszym działaniu.

Jak dbać o matero?

Yerba mate przygotowana w takich naczyniach to źródło dodatkowych doznań smakowych. Pamiętajmy, że przepłukiwanie ich ciepłą wodą nie wystarczy i trzeba stosować inne metody, aby służyło nam przez długie lata trzeba je przygotować, a potem umiejętnie o nie dbać.

Ceramiczne naczynie czy gliniane?

Te naczynka potrafią być małymi dziełami sztuki i występują w bardzo wielu kształtach i kolorach, czasem bywają surowe i bez ozdób, a czasem są pięknie zdobione i szkliwione wewnątrz i na zewnątrz. Matero z gliny, naczynie ceramiczne lub z porcelany jest dobrym rozwiązaniem dla osób początkujących, gdyż nie wymaga szczególnej uwagi i pielęgnacji. Naturalnym jest, że może się ono stłuc, jednak pozostawione w niej fusy yerba mate z pewnością nie zaszkodzą takiemu naczyniu tak jak w przypadku zwykłej tykwy. Są jedynymi z naczyń służącymi w przygotowaniu naparu yerba mate, które można umyć w zmywarce. Ceramiczne i gliniane matera produkowane są w bardzo rożnych pojemnościach, znajdujemy tu poręczne matero 200 – 250 ml oraz potężne 350 ml.

Tykwa

Naczynie do yerba mate wykonane z naturalnego, wysuszonego, zdrewniałego owocu tykwy pospolitej. Aby cieszyć się długo jej pięknem i walorami użytkowymi trzeba o tykwę dbać. Przed każdorazowym użyciem należy ją wyparzyć wrzątkiem, a co kilka tygodni dodać do gorącej wody łyżeczkę sody i zostawić w naczynku taki roztwór na co najmniej pół godziny. Warto zwrócić szczególną uwagę czy na ściankach lub dnie owocu nie pojawiła się pleśń. Jeśli mamy taki podejrzenia należy tykwę wymienić na nową. Po wypiciu yerba mate, koniecznie należy wyrzucić z niej fusy, po czym wypłukać tykwę zimna wodą i osuszyć. Nie należy zostawiać naczynia na długo z mokrymi fusami w jej wnętrzu.

Charakterystyczny kształt owocu, na dole szeroki i zwężający się ku górnemu otworkowi, sprawia, że zalewając susz stopniowo odpowiednią wodą, wilgotnieje on stopniowo - szybciej w dolnej partii. Dzięki temu liście i patyczki suszu yerba mate uwalniają swoją esencję w bardzo naturalny sposób po każdorazowym zalaniu wodą. Przed rozpoczęciem używania należy wykonać tzw. curado. Używamy do niego zwykłej yerba mate - najlepiej użyć świeżego suszu, ale mogą to również być fusy. Susz wsypujemy do około połowy objętości naczynka, zalewamy ciepłą lub gorącą wodą, odstawiamy na minimum 12 godzin, choć lepiej będzie zostawić go w tykwie dłużej, nawet przez dobę.

Po opróżnieniu i wypłukaniu zobaczymy w jej wnętrzu kawałki łupiny oraz pestki z miąższem. Należy je dokładnie wyskrobać, czy to za pomocą łyżeczki do herbaty, nabierki do kawy, czy też ręcznie. Należy bardzo uważać, aby nie przedziurawić ścianki matero. Nawet minimalne pęknięcie czy też drobna ryska spowodują, że yerba mate będzie wyciekać. Tykwę należy teraz odstawić na 12-24 godzin, aż do całkowitego wyschnięcia. W pierwszych miesiącach użytkowania dobrze jest czasami natrzeć oliwą zewnętrzne ścianki. Po pewnym czasie picia yerba mate, tykwa stanie się w środku zielona i jest to naturalne zjawisko. Zaparzanie przez dłuższy czas ziołowych lub aromatyzowanych yerba mate jednego rodzaju np. smakowych yerba mate green może spowodować nasycenie ścianek naczynia ich aromatem, który przeniknie do naparu po zaparzeniu tradycyjnej yerba mate bez dodatków. Pojemność tykw znacznie rożni się między sobą, argentyńskie mają się w granicach 200 - 400 ml, brazylijskie dochodzą do 600 ml. Wiele tykw ozdobionych jest wirolą, czyli specjalnym metalowym kołnierzem chroniącym nasze usta przed nierównymi brzegami otworku, a sama tykwę przed wyszczerbieniem.

Tykwa - porongo i  calabaza

Z owocu tykwy (Lagenaria siceraria) można zrobić dwa naczynia do yerba mate: porongo z grubszej części przyogonkowej oraz tykwę klasyczną z części przykwiatowej. Porongo może mieć ściany nawet do 2 cm grubości, a ściana calabazy zazwyczaj nie przekracza 2-3 mm.

Porongo

Porongo wykonane jest z górnej części owocu tykwy. Plantatorzy w północnej Argentynie, którym zleca się uprawę tykw na porongo pozwalają owocom urosnąć do dość sporych rozmiarów. Owoc na porongo osiąga niejednokrotnie nawet 40 cm długości. Matero tego typu spotkamy ozdobione materiałami, rzeźbieniami, mogą być obszyte skórą. Niejednokrotnie matero te maja piękne wirole ze srebra i alpaki. Wśród tych naczyń znajdziemy matero ze zdobieniami wykonanymi z gliny i ceramiki. Naczynia typu porongo używa się głównie na terenie Brazylii i Urugwaju, gdzie popularne są bardzo drobno cięte yerba mate Chimarrao, czyli pyłu przypominającego mąkę.

Ścianki porongo są grube i maja nawet do 1 cm grubości, najczęściej posiadają metalowy stojak w który są wstawiane, ale zdarzają się z naturalnie spłaszczoną częścią owocu, przypominające duże kielichy. Porongo nie wymaga wykonania pełnego curado tak jak zwykłe, cienkościenne tykway. Od czasu do czasu należy je wyparzać wodą z łyżeczką sody kuchennej. Nie powinno się zostawiać w tykwie fusów z suszu yerba mate. Porongo są wiele bardziej odporne na pękanie niż zwykłe tykwy. Nie ma też potrzeby nacierania ścianek oliwą.

Naczynia ze Świętego Drzewa Palo Santo

Do wyrobu tego typu mater nazywanych też „Świętym Drzewem” wykorzystywane są pnie gwajakowca lekarskiego lub drewno drzewa Burserea graveolens, rosnącego w dżungli amazońskiej. Tradycyjnie palo santo było wykorzystywane przez szamanów i znachorów. Ze względu na duże zapotrzebowanie przemysłu drewno świętego drzewa palo santo, okresowo bywa pod ochroną. Kiedy przygotowujemy w tych naczyniach yerba mate, drewno w połączeniu z wywarem wydziela olejek eteryczny – gwajakol, który delikatnie zmienia smak naparu. Dla wielu mateistów jest to idealne matero.

By zapobiec pękaniu palo santo, wypada przed użyciem przepłukać je ciepłą wodą i pozostawić do wstępnego nasiąknięcia. Kolejnym krokiem będzie nasmarowanie środka palo santo masłem lub oliwą i pozostawienie go w ten sposób na dobę. Na koniec przepłukujemy matero gorąca wodą spłukując resztki oliwy lub masła. Do przygotowywania ciepłej yerba mate najlepiej jest używać palo santo okutego w całości metalem. Okute naczynie rzadziej pęka, a nawet jeśli pojawią się pęknięcia to dalej można je używać.

Wśród naczyń tego typu można wyodrębnić naczynia nazywane pampeano. W naczyniu typu pampeano wodę wlewamy do specjalnej rynny umiejscowionej na górnej krawędzi matero. Rynienka posiada otworki, wydrążone w ściankach matero. Woda przelatuje przez nie i spływa po ściankach naczynia. Argentyńczycy używają pampeano by więcej razy zalewać susz, ponieważ  tym sposobem susz równomiernie naciąga podczas kolejnych zalań. W pampeano prostsze jest przygotowanie naparu, ponieważ nie ma potrzeby potrząsania naczyniem i układania suszu po jednej ze stron matero.

Matero do yerba mate z drewna

Matero wykonane z drewna Algarrobo są bardzo podobne do pachnących i poszukiwanych w Europie mater ze świętego drzewa palo santo, ale nie pachną. Drewno cytrynowe to bardzo jasne drewno przypominające kolorem sosnę, a naczynia z niego najczęściej okute jest aluminium. Oba te rodzaje mater są dużo tańsze i częściej spotykane niż palo santo, które w Paragwaju jest pod specjalnym nadzorem i czasem eksport tych naczyń jest zabroniony. Tego typu matero są polecane są do tradycyjnych yerba mate elaborada, łatwo przechodzą ich smakiem. Co jest ich walorem? A to że łatwo zmieniają kolor, a esencja mate powoduje, że ich środki stają się po pewnym czasie użytkowania zielone i pachną yerba mate. Zielone plamy od naparu yerby są dobrym znakiem i świadczą, że matero nam szybko nie pęknie.

Guampa

Słowo guampa pochodzi od słowa „wampa” oznaczającego „róg” w języku keczua. Używane jest tradycyjnie w północnej Argentynie i Paragwaju. Naczynie to wykonane jest z najczęściej rogu lub kopyta bawołu. Ostatnimi czasy w Ameryce Południowej stały się popularne naczynia wykonane ze stali nierdzewnej lub różnego rodzaju tworzyw imitujące kształt guampy. Nie polecamy tego rodzaju naczynek, bo smak plastiku zdarza się przedostawać do yerba mate bardzo go psując. Ten rodzaj naczyń do yerba mate nadaje się przede wszystkim do przyrządzania terere, czyli napoju na zimno. Jest ono powszechnie stosowane do dziś przez Indian i mieszkańców pampy. Guampy obszyte skórą lub z pięknymi ozdobami wykonanymi ze szlachetnego metalu to stosunkowo drogie matero, wykonywane ręcznie w bardzo dobrych pracowniach. Naczynie nie powinno być od razu zalewane gorącą wodą. Przed pierwszym użyciem guampę należy moczyć zimną wodą przez co najmniej dobę, a potem starannie wypłukać.

Naczynia wykonane z bambusa

Te wytrzymałe naczynia spotykamy najczęściej w północnej Argentynie i Paragwaju. Są trwałe i mają dość dużą pojemność sięgającą nawet do 400 ml. Nie wymagają żadnego przygotowania, bo bambus nie chłonie wody. Najczęściej stosuje się je do picia yerba mate na zimno, czyli terere. Zdobione indiańskimi motywami, czasem okute wirolą potrafią osiągać znaczne ceny ze względu na ich kunsztowne wykonanie.