Łopian Lekarski (Lappa officinalis )
ŁOPIAN LEKARSKI (Lappa officinalis) należy do rodziny Astrowatych (Asteraceae). Surowcem leczniczym jest korzeń łopianu (Radix Bardanae). Uznany za zioło skuteczne w leczeniu schorzeń skórnych. Korzeń łopianu, łodygi i ogonki liściowe są jadalne (na surowo). Można je też kisić. Indianie Irokezi suszyli korzenie łopianu przy ogniu i gromadzili na zimę. Jedli je po dłuższym moczeniu w wodzie. W Japonii, Chinach i na Jawie uprawia się go jako warzywo. W Wielkiej Brytanii z korzenia łopianu w połączeniu z korzeniem mniszka lekarskiego produkuje się orzeźwiający napój sprzedawany w podobnej formie jak inne napoje gazowane np. coca-cola. Funkcjonuje on pod nazwą Dandelion and burdock.
W lecznictwie ludowym zbiera się łopian powszechnie w wigilię św. Jana a ziele to zatyka za strzechy a suszone służy potem do rozmaitych celów leczniczych. Zbieranie ziela w tym okresie uzasadnia legenda, że ścięta głowa św. Jana Chrzciciela upadła do łopianu, ale z mocy boskiej głowa zrosła się z ciałem. Odtąd ziele to pomaga na ból głowy.*
W dawnych polskich zbiorach przepisów leczniczych znajduje się zalecenie maści z łopianu, która podobnie jak z żywokostu jest skuteczna na zrastanie się złamanych kości, oraz jako lek przeciw ukąszeniu węża.*
Zalecany był kobietom karmiącym przy stwardnieniach, gruczołach lub wrzodach w piersi w postaci okładów z papki (na bolącą pierś) z gotowanego w mleku korzenia łopianu.*
Łopian został opisany jako roślina lecznicza już przez św. Hildegardę (1098-1179), która zalecała picie odwaru z liści łopianu do usuwania kamienia z ciała człowieka oraz do leczenia chorób skórnych.**
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej stosuje się łopian w zapaleniu przyzębia, do leczenia ran owrzodzeń gardła, odbytnicy, w niestrawności, w kamicy nerkowej, obrzękach i nagromadzeniu toksyn we krwi a także miejscowo w stanach zapalnych skóry, oparzeniach, łupieżu, łuszczycy, łysieniu plackowatym i androgenowym.***
W klasycznej fitoterapii korzeń łopianu uznany jest za środek czyszczący krew, regulujący wypróżnienia, moczopędny i napotny. Uznany za zioło skuteczne w leczeniu schorzeń skórnych. ****
Według Henryka Różańskiego wodne i alkoholowe wyciągi z łopianu hamują rozwój bakterii i grzybów, zwiększają wydzielanie żółci, soku trzustkowego i soku jelitowego, działają rozkurczowo i hipoglikemicznie. Wzmagają wydzielanie potu i moczu, a wraz z nimi szkodliwych i zbędnych metabolitów. Sok z łopianu wzmacnia, wzmaga odporność, aktywuje procesy odnowy tkanek i reguluje wydzielanie łoju. Preparaty łopianowe hamują stany zapalne w organizmie.*****
Odwar (gotowany przez 10 min.) z małej łyżeczki surowca na 250 ml wody 2 x dziennie. Surowiec można stosować u dzieci po konsultacji z lekarzem, lub farmaceutą. „Odwar z korzenia, gotowany 10-15 minut zażywać po 100 ml 3-4 razy dziennie przy zapaleniu skóry, rumieniu, wypryskach, gorączce, zastoju moczu i cukrzycy. Odwar, napar i nalewka hamuje rozwój bakterii i wirusów (poliacetyleny łopianowe). Ekstrakt z owoców łopianu wyraźnie obniża poziom glukozy we krwi (wpływ hipoglikemiczny). Owoce i korzeń mają działanie przeciwnowotworowe”. ****
Nalewka łopianowa – Tinctura Bardanae: 1 część świeżego lub suchego rozdrobnionego korzenia zalać 3-5 częściami alkoholu 40-60%, macerować minimum 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dziennie po 5-10 ml w 100 ml wody. Ponadto stosować zewnętrznie do wcierania we włosy i przemywania skóry (po uprzednim rozcieńczeniu wodą w proporcji 1:1 lub 1:2). *****
Olej łopianowy – Oleum Bardanae: 1 część świeżego lub suchego rozdrobnionego korzenia zwilżyć alkoholem 40-70% po czym zalać 5 częściami oleju słonecznikowego, winogronowego lub lnianego podgrzanego do około 80oC; odstawić w ciemne miejsce na 14 dni, przefiltrować. Olej łopianowy można stosować do pielęgnowania skóry suchej i wrażliwej, do wcierania we włosy przy łupieżu, leczenia stanów zapalnych odbytnicy (lewatywy z ciepłego oleju) oraz leczenia suchych wyprysków na skórze. Zażyty doustnie (1 łyżka 1 raz dziennie) działa żółciopędnie i żółciotwórczo, reguluje wypróżnienia i może stanowić źródło fitosterolu oraz witaminy F. Fitosterole zmniejszają stan zapalny gruczołu krokowego, działają estrogennie i antyandrogennie. *****
* Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
*** Ilona Kaczmarczyk Sedlak, Zbigniew Skotnicki Leksykon naturalnych surowców leczniczych, Kraków 2018.
**** Henryk Różański, http://rozanski.li/318/czy-lopian-arctium-lappa-l-dziala/
***** Henryk Różański, http://rozanski.li/219/lopiam-arctium-i-metabolizm-czyli-przemiana-materii/
