Listek listkowi nierówny

„Żadne drzewo nie wzrośnie do nieba, jeśli jego korzenie nie sięgają do piekła.” C. G. Jung

Próbując okiełznać świat ludzkość wciąż prowadzi eksperymenty na żywym organizmie.

Zrewolucjonizowaliśmy uprawy ziemi – tak, by uzyskać największe plony, zmodyfikowaliśmy zwierzęta hodowlane tak, by otrzymać najwięcej mięsa, synteza chemiczna pokonała ziołolecznictwo z mocą stokrotnie silniejszych dawek substancji aktywnych.

I z tej właśnie perspektywy, patrząc na swoje osiągnięcia możemy powiedzieć bez wątpienia, że nie doceniliśmy wagi drugiej strony medalu. Że za rewelacyjną wielkością zbiorów – idzie w parze nie tylko obniżona jakość produktu, ale i degradacja środowiska. Nie da się zaprzeczyć, że zwiększona produkcja mięsa skutkuje zwielokrotnioną ilością cierpienia okaleczonych zwierząt. Musimy przyznać, że nowoczesne lekarstwa działają nieporównywalnie szybciej, ale ich wpływ na nasze zdrowie często wymyka się spod kontroli, pustosząc nasz organizm.

Z tego też miejsca możemy spojrzeć na uprawy ostrokrzewu paragwajskiego - Ilex paraguariensis, krzewu yerba mate.

Kiedy Indianin z plemienia Guarani wybierał się na polowanie, aby dodać sobie energii sięgał po gałąź ostrokrzewu, czasami musiał wdrapać się po pniu, gdyż w naturze krzew ten bardziej przypomina drzewo i osiąga do 15 metrów wysokości. Indianin Guarani suszył liście nad ogniskiem, po czym wypełniał nimi prowizoryczne naczynie z tykwy, zaparzał yerba mate, wypijał ją w skupieniu i z odpowiednim namaszczeniem, gdy nagle TARRRAAAAM już biegał, skakał, polował, nie spał i nie jadł 3 dni ;) (ok, ok – jeden dzień)…

No ale dobrze, dzisiaj też mamy yerba mate wprawdzie nie z drzewa tylko ze sklepu :) – ale przecież pobudza więc w czym rzecz? Ano w tym, że yerba yerbie nierówna! Każdy kto się choć trochę interesuje roślinami wie, że przykładowo w rumianku rosnącym na łące i tym rosnącym w lesie będzie inny skład substancji czynnych. Rodzaj gleby, warunki klimatyczne i współistnienie innych gatunków maja nierozerwalny związek z właściwościami roślin. Kiedy roślina podejmuje walkę ze szkodnikami – pobudza produkcję innych substancji niż wówczas gdy człowiek zwalcza te szkodniki za nią. Dlatego yerba mate rosnąca w mono-uprawach na polach sięgających po horyzont, będzie inna niż ta ze środkowego poziomu lasów tropikalnych. Obecnie w Brazylii funkcjonuje pro-ekologiczny model upraw yerba mate. Odchodzi się od jednorodnych plantacji, które z wyglądu przypominają nasze sady jabłkowe – na rzecz upraw kombinowanych w których prócz ostrokrzewu paragwajskiego sadzone są inne gatunki – naturalnie występujące w sąsiedztwie (Balfourodendron riedelianum, Cordia trichotoma, Nectandra lanceolata, Bastardiopsis densiflora itd.) Taka koegzystencja zapewnia optymalny mikroklimat, półcień i nieosiągalny w monokulturach poziom wilgotności powietrza. Takie plantacje wspierają procesy samooczyszczania się gleby, oraz korzystnie wpływają na urozmaicenie jej składu chemicznego.