Ostropest Plamisty (Silibum marianum L.)
OSTROPEST PLAMISTY (Silibum marianum L.) to roślina jednoroczna z rodziny Złożonych (Compositae) występująca w całym basenie Morza Śródziemnego aż po Iran. Surowcem leczniczym jest owoc ostropestu plamistego, zbierany z koszyczków zioła w końcu sierpnia i wrześniu, poddanych suszeniu a potem młóceniu.*
Święta Hildegarda z Bingen (1098-1179) pisała, że ostropest plamisty ‘zawiera chłód, który pochodzi od rosy i jest bardzo pożyteczny. Jeśli zatem kto cierpi z powodu bólu w sercu lub w innym miejscu, albo czuje kłucie w którymś ze swych członków, powinien wziąć ostropest plamisty, trochę mniej szałwii łąkowej, po czym przerobić je na sok z niewielkim dodatkiem wody. Uzyskany specyfik powinien natychmiast wypić, gdy dręczy go kłucie, a poczuje się lepiej.’**
Szymon Syreniusz Syreński (1540–1611) w lecznictwie polecał stosować korzeń i nasienie ostropestu. Żucie korzenia uśmierzało ból zębów. Natomiast picie nasion ostropestu zmieszanych z ciepłym winem pomagało na kłucie w bokach. Według Syreniusza ostropest miał działanie oczyszczające i odtruwające organizm -‘Scyatyce iest wielkim ratunkiem / piiąc sok/ abo dwa łoty nasienia iego z winem. Zaćpanie wątroby y innych wnętrzności otwiera / korzeń warzony piiąc. Krwią charkaniu korzenie iest użyteczne / piiąc go z wodką Sporyszową. Biegunki zastanawia / korzenia iego w trunku używając. Mocz z ciężkością pusczany wywodzi. Zołta niemoc spądza. Puchlinę wywodzi moczem. Nyrkom zamulonym y bolesnym / iest ratunkiem (…) Nyrki piaskiem abo kamieniem piasczystym zatkane / wychędaża y wolne czyni.’***
W medycynie zachodniej i Tradycyjnej Medycynie Chińskiej stosuje się ostropest jako lek ochraniający miąższ wątroby, żółciotwórczy, żółciopędny, przeciwzapalny, podnoszący ciśnienie krwi, odtruwający. A wskazaniami do stosowania są: pierwotna i wtórna marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa, zaparcia, biegunka, łagodny nieżyt jelit, zatrucia, podrażnienie i zapalenie trzustki, AIDS (pomocniczo), alkoholizm, nagromadzenie toksyn we krwi.****
Najważniejszą substancją czynną ostropestu jest sylimaryna.
Według badań Henryka Różańskiego: ‘Sylimaryna stabilizuje strukturę błon komórkowych, działa żółciotwórczo, żółciopędnie, detoksykująco, przeciwzapalnie, hepatoprotekcyjnie, lipotropowo, rozkurczowo, w większych dawkach rozwalniająco, rzadziej przeczyszczająco. Reguluje pasaż treści pokarmowej, wypróżnienia. Chroni komórki wątrobowe przed szkodliwym wpływem chloroformu, eteru, czterochlorku węgla, mikotoksyn (w tym również toksyn z muchomora sromotnikowego), acenolu (paracetamolu, acetaminofenu), piramidonu, antypiryny, etanolu. Wymiata wolne rodniki. Hamuje lipoksygenazę, spowalnia tworzenie prostaglandyn i leukotrienów prozapalnych. Sylimaryny redukuje preoksydację lipidów. Wzmaga polimerazę I RNA, pobudza translację w komórkach wątroby. Redukuje kumulację kolagenu, zapobiegając marskości i zwłóknieniu wątroby, nerek i serca. Sylimaryna redukuje ekspresję profibrogennej cytokiny TGF-beta’. *****
Odwar z owoców ostropestu:1 łyżeczkę rozgniecionych owoców ostropestu zalać 1 szklanką gorącej wody i powoli ogrzać do wrzenia. Gotować pod przykryciem ok. 5 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2 razy dziennie 1/2 szklanki jako środek ochraniający naczynia i wątrobę.*
Proszek: zażywać 1/2 łyżeczki mielonego ostropestu 2-3 razy dziennie po jedzeniu, popijając ciepłym naparem z dziurawca lub mniszka. ****
* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
*** Szymon Syreński, Zielnik D. Symona Syrenniusa, TOM III (Księgi 637-912), Kraków 1613 – Krosno 2017.
**** Ilona Kaczmarczyk Sedlak, Zbigniew Skotnicki Leksykon naturalnych surowców leczniczych, Kraków 2018.
***** Henryk Różański, http://rozanski.li/48/sylimaryna-sylimarol-i-ostropest/