Majeranek ogrodowy (Majorana hortensis L.)

Majeranek ogrodowy (Majorana hortensis L.)
Jest to krzewinka dorastająca do 50 cm wysokości, o szarych owłosionych pędach, kwiatach skupionych w rodzaj szczytowych kłoskowatych główek, koronie drobnej, wargowej, białej lub liliowej. Majeranek wysiewa się w kwietniu (I połowa) do gruntu techniką rzędową. Kwitnie od lipca do sierpnia. Zbiór przeprowadza się w czasie kwitnienia rośliny. Rośliny uprawiane w miejscach nasłonecznionych są wartościowsze od roślin rosnących w cieniu.
W zielu znajduje się pięknie pachnący olejek eteryczny w ilości 0,7-3%, którego głównym składnikiem jest terpinen, terpineol (alfa i beta) oraz octan linalilu. Ziele zawiera też garbniki - ok. 10%, witaminy (C, B, K, E, A), sole mineralne  - 30,5g/kg, potas - 16,1g/kg, sód - 0,62g/kg, pięciotlenek fosforu - 6,4g/kg, żelazo - 200 mg/kg, mangan - 110mg/kg, cynk - 10 mg/kg, miedź - 16,5mg/kg, molibden - 1,94 mg/kg), substancje goryczkowe, fitosterole, pektyny, cukrowce, kwasy organiczne, flawonoidy (diosmetynę, apigeninę). *

Ziele majeranku (Herba Majoranae), to popularna przyprawa, do mięsa, kiełbas, serów, zup, sałatek.
Do Europy sprowadzili go kupcy arabscy, gdzie stosowany był jako roślina przyprawowa i kosmetyczna, a z czasem lecznicza. Do Polski sprowadzili go Benedyktyni. W medycynie ludowej sproszkowany majeranek używano podobnie jak tabaki lecząc katar i przeziębienie. **  

Szymon Syreński w swoim Zielniku (1613) podaje zastosowanie majeranku w chorobach oczu, bólach głowy, wszelkich dolegliwościach układu oddechowego, moczowego i pokarmowego ale również w padaczce, melancholii, zaburzeniach pamięci i mowy. Syreniusz zalecał głownie wódkę (nalewkę), wino i olejek majerankowy. ‘Wodka z Maieranu (…) iest barzo użyteczna wszystkim dolegliwościom y niedostatkom mózgu z zimnych wilgotności. Kaduku. Szlaku abo naruszonym powietrzem. Drżącym rękom / y trzęsącym. Zakręceniu szyie y głowy. Zawrotu głowie. Zyły suche oziębłe posila. Mocz zatrzymany wywodzi. Muł z pęcherza y piasek / moczem wywodzi: a to piiąc ią poranu i na noc. Macice zatkaney i zamuloney służy. Miesięczną chorobę paniom pobudza rozgrzewając w niey zaziębłości / abo wilgotności zimne. Piersi pełne flegmy barzo ratuie / także ie rozgrzewając / y snadnie wilgotności z nich zbytnie wywodząc. Dychawicznym iest użyteczna / piiąc ciepło naczczo / y na noc / bo szlamowatości gęste a lipkie w płucach rozgrzewa / y wyciąga. Boleści w głowie z zimnych przyczyn odpądza / chustkę w niey maczając / a na skronie y na głowę przykładając. Mowę utraconą przywraca / ięzyk nią często odwilżaiąc.’ Olejek majerankowy według Syreniusza należało stosować na wszelkie choroby nerwów (układu nerwowego) – bole głowy, paraliże: Paraliżem zarażónym / w nos go pusczaiąc / wielkim iest lekarstwem. Ustom zakrzywionym / użyteczny / tak że go w nos puszczając. Szumy wszelakie w uszach dźwięki ucisza / puszczając go w nie ciepło.’ Zalecał go stosować jako środek rozgrzewający, przeciwskurczowy, pobudzający ukrwienie, a także na artretyzm.***

W XIX wieku majeranek uważano z środek wzmacniający, ułatwiający wykrztuszanie flegmy, napotny i moczopędny. Polecano pić napar przy zapaleniu dróg oddechowych, nieżytach, słabości macicy, niestrawności. Herbatka z majeranku używana był do rozpędzania puchliny wodnej, oczyszczania dróg moczowych z piasku i drobnych kamieni, znoszenia skurczów żołądka i jelit.
Jak podaje Henryk Różański, ma właściwości antywirusowe, antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwskurczowe, napotne, pobudzające wydzielanie soków trawiennych, wzmagające trawienie, moczopędne, żółciopędne. Ekstrakt z majeranku niszczy wirusy opryszczki Herpes simplex. Okłady ze świeżego majeranku mają szczególnie silne właściwości przeciwzapalne na skórę, błony śluzowe, w tym oczy. Majeranek stosuje się w stanach zapalnych gardła, krtani i oskrzeli. ****
Mocny napar ze świeżego lub suchego majeranku, na wodzie lub mleku, z dodatkiem miodu i propolisu pan dr Różański poleca w leczeniu grypy, anginy, ospy, przeziębienia, świnki i zapalenia oskrzeli. Olejek majerankowy można zażywać na soku malinowym, miodzie lub w mleku po 4-6 kropli kilka razy dziennie przy nieżytach układu oddechowego. ****
Wskazaniami do stosowania przetworów z majeranku są wszelkiego rodzaju zaburzenia trawienne i dolegliwości przewodu pokarmowego (wzdęcia, burczenie i przelewanie w kiszkach, uczucie pełności w brzuchu, nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka, niestrawność, odbijanie, przejedzenie, skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, zaparcia), brak apetytu, obfity i (lub) tłusty posiłek, nieprzyjemny zapach z ust wydobywający się w rzeczywistości z jelit, laktacja, nieżyty układu oddechowego, kaszel, choroby zakaźne, przeziębienie, choroby skórne (uregulowanie trawienia ma duże znaczenie w leczeniu schorzeń dermatologicznych, podobnie jak i przemiany materii czy odtrucie organizmu), kamica moczowa i żółciowa, skąpomocz, choroby wątroby i trzustki.*

Napar majerankowy można pić w ilości 3-4 szklanek dziennie i nie ma  obawy przedawkowania. 2 łyżki ziela zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. *
Nalewka majerankowa (majerankówka): pół szkl. zioła zalać 250 ml wódki; wytrawiać 14 dni: przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10 ml. Nalewką przemywać: owrzodzenia, czyraki, pryszcze, nadżerki, zmiany sączące, opryszczki, wypryski, odparzenia, oparzenia, rany i skórę łojotokową.*
Olej majerankowy: pół szkl. ziela zalać 150 ml oleju o temp. 50-60o C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2 razy dz. po 1-2 łyżki przy niedostatecznym wydzielaniu żółci, kamicy żółciowej, zastojach żółci, wzdęciach, w celu pobudzenia apetytu i trawienia oraz przy zaparciach (2-3 łyżki); do oczyszczania skóry suchej, wrażliwej, ze stanami zapalnymi.*

Z majerankiem można przygotować mieszankę na przeziębienie, zmarznięcie, katar, kaszel, choroby  układu oddechowego:****
Ziele majeranku - 1 łyżka
Kwiat rumianku - 1 łyżka (lub krwawnika)
Ziele tymianku, lebiodki lub macierzanki - 1 łyżka
Owoc anyżku, kopru lub kolendry - 1 łyżka
Kwiat lipy - 1 łyżka (lub bzu czarnego)
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić, pić w ilości 3-4 szklanek

* Henryk Różanski, http://www.gramzdrowia.pl/dr-henryk-rozanski/fitoterapia-ziololecznictwo-ziola-drzewa-krzewy/majeranek-ogrodowy-majorana-hortensis-sive-origanum-majorana-labiatae.html
** Arkadiusz Iwaniuk, Atlas ziół krajowych, Warszawa 2006.
*** D. Szymon Syreński, Zielnik Syreniusza, Tom II (księgi 337-636), Kraków 1613 - Krosno 2017.  
**** Henryk Różanski, https://rozanski.li/703/majeranek-majorana-w-praktycznej-fitoterapii/