Ruta (Ruta graveolens)

RUTA (Ruta graveolens) jest byliną z rodziny Rutowatych (Rutaceae), występująca w południowej Europie oraz na afrykańskim wybrzeżu Morza Śródziemnego, uprawiana w wielu krajach.
Surowcem leczniczym jest liść (Folium Rutae) oraz ziele (Herba Rutae). Zawierają one następujące substancje czynne: olejek eteryczny do 0,36% (metylo-n-nonyloketon do 90% i metylo-n-heptyloketon do 10%, nieznaczne ilości pinen, limonenu i cymenu), furanokumaryny do 0,1% (m.in. psoralen, bergapten, ksantotoksyna, izoimperatoryna i rutamaryna), flawonoidy do2,2%m.in. rutyna i kwercetyna), alkaloidy (skimianina, graweolina, arboryna i rutamina), kumaryna, umbeliferon, kwasy organiczne, witamina C, sole mineralne.*

Ruta występuje w wielu przysłowiach, pieśniach i przypowieściach, co świadczy o jej mocnym zakorzenieniu w kulturze ludowej.
W tradycji ludowej ruta oznaczała gotowość panny do zamążpójścia, jeśli ta się w nią ubiera, z niej uplata wianki i wkłada na głowę. Ciekawa tradycja wiąże się ze zwyczajem używania wianków rucianych zamiast obrączek ślubnych, które to wianki następnie zaszywano w pierzynę.**
Istniał zwyczaj pieczenia na Boże Narodzenie osobnych opłatków z rutą i podawania ich bydłu jako ogólnego lekarstwa. W innych regionach podawało się bydłu chleb z rutą na Wielkanoc. Gotowaną rutę podawało się krowom na boleści, a także po ocieleniu, aby dobrze się miały.**
Dawniej świeże liście ruty używane były jako pożywienie lecznicze „na sposób holenderski, na chlebie z masłem”, szczególnie na czczo, wzmacnia żołądek i usuwa pasożyty. Ruta bywała stosowana w epilepsji, która wśród ludowej klasyfikacji chorób znana jest pod nazwą wielkiej choroby.
W medycynie ludowej ruty używano jako lek na serce: ‘rutę jarą utrzeć w ręce i winem starem węgierskim pokropić, plastrem na serce położyć i owinąć’.** Stosowano rutę na różne choroby zakaźne: cholerę, febrę, odrę i ospę, jak również przy gorączce. Stosowana była również często na dolegliwości oczu i uszu: ‘Suszone liście wkłada się w uszy na strzykanie’.**

Według św. Hildegardy z Bingen
(1098-1179), ruta była środkiem na łzawiące oczy i problemy ze wzrokiem (razem z szantą i szałwią) na zaburzenia ejakulacji oraz dolegliwości trawienne (ruta zmieszana z szałwią i solą). Jeśli ktoś cierpiał na ból w boku z powodu osłabionego żołądka i nerek zalecała: ‘zatem niech weźmie jednakową ilość ruty i piołunu, doda do nich trochę więcej tłuszczu niedźwiedziego i wszystko wymiesza. Następnie powinien usiąść obok ognia i mocno natrzeć tym specyfikiem nerki i boki, w miejscu, gdzie czuje ból.’ ***

Za czasów Syreniusza
ruta była jednym z najpopularniejszych ziół i zajmowała najwięcej miejsca w jego Zielniku (1613).
Zalecał on rutę na ból głowy nawet przewlekły, padaczkę, paraliże i na wszelkie problemy ze wzrokiem: ‘Wzrok ciemny czyni bystrym (…)Oczom płynącym (…) Oczu boleniu (…) Oczom zapuchłym z przymiotem ognistam (…) Oczom krwią zaciekłym (…) Oczom ropistym (…) Bielmo na oczach (Fistuły w oczach’. Również problemy ze słuchem leczono rutą: ‘Szumieniu / zwonieniu / pisczeniu / y innym dźwiękom w uszu rozmaitem / sok Ruciany z świeżym masłem / abo z tłustością ze szpyrek wieprzowych (…) a w uszy ciepło puszczany / odpądza / na mniey dwakroć na dzień to przez kilka dni to czyniąc. (…) Chrobactwo w uszu morzy y wywodzi sok Ruciany (…) Niedosłyszeniu / iest ratunkiem / tenże sok z różanym oleykiem.(…) Bolączkę y ból w uszach leczy.’
Leczył Syreniusz rutą choroby układu oddechowego: ‘Piersiom boleyącym / Bokom także abo Pleurze / Dychawicy / Kaszlom z zimna/ Płucom zapalonym/ Scyatyce / W członkach łamaniu Podagrze / Chyragrze / Zimniey y drżeniu / Goraczkom (…)z zimnych wilgotności / iest lekarstwem ruta / warząc ią z suchym Koprem ogrodnym / abo z Izopem / a z suchymi figami / y piiąc.’
Również łagodzono za pomocą ruty dolegliwości układu pokarmowego – żołądka, wątroby, śledziony; układu moczowego i chorób kobiecych – upławy, problemy menstruacyjne oraz zbytnią popędliwość seksualną.
Ruciane ziele pomagało na problemy skórne: ‘Parchy sprośne z głowy spądza (…) Krosty czerwone abo iątrzące poprzepukałe goi (…) Blizny (…) Trędowatości (…) Strupy spądza (…) Liszaie suche. Swierzb suchy (…) Brodawki z męskiego członka zpądza (…) Wrzodom pomykającym się na ciele (…) Wszy y gnidy morzy w głowie (…) Brodawki na ręku abo gdziekolwiek będące (…) Rany y Sadzele wszelkie goi.’
Syreniusz przestrzega przed stosowaniem ruty przez kobiety brzemienne ‘abowiem zabiia y martwi płod w ich żywocie’ oraz mężczyzn chcących spłodzić potomka gdyż ‘przyrodzone nasienie wyżegaiąc / wysuszając / y niszcząc’. Z tej właśnie przyczyny zalecał nalewkę rucianą osobom zakonnym oraz wszystkim, którzy złożyli ślub czystości, żeby mogli wytrwać w abstynencji seksualnej. Syreniusz stosował rutę w postaci nalewki, octu, syropu, soku oraz proszku i olejku. Tak opisywał działanie Rucianey wodki: ‘ Służy / Zawrotu głowy/ Padaiącey niemocy / Sczkawce / Piersi y Płuca oziębione rozgrzewa / Kaszel z spadków zimnych leczy y zastanawia. W płucach zastane y zamulone żyły otwiera. Dychawicy użyteczna. Piersiom spuchłym słuzy. Zołądek/ Watrobę / oziębłe rozgrzewa. Slezionę / Chrobaki abo glisty morzy. Wietrzności w ciele rozpądza. Kolkę y darciu w kiszkach / Boleści w żywocie układa. Miesięczną paniom zbudza. Lożysko pozostałe wywodzi. Po cztery abo piąci łyżek tey wodki ciepło piiąc rano y na noc. Wzrok ciemny y mdły / ostrzy y posila y duchy w nich iasne czyni (…)’ A to tylko część jej wspaniałych właściwości.
W swoim Zielniku Syreński poświęca dużo uwagi leczeniu zwierząt domowych przy pomocy ruty, głównie chorób układu pokarmowego, ale i chorób oczu, podkreślając: ‘W innych także chorobach bydlęcych / tym sposobem iako w ludzkich / postępować może.’****

W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej oraz w Ajurwedzie uważano rutę za środek odtruwający i neutralizujący trucizny. Ceniono ją za działanie: rozkurczowe, żółciopędne, pobudzające wydzielanie i prace żołądka, przeciwrobacze, moczopędne, pobudzające krwawienie miesiączkowe, wzmacniające skurcze macicy, przeciwgorączkowe, przeciwmiażdżycowe, wzmacniające naczynia krwionośne, neutralizujące trucizny. Stosowana jest przy bólach brzucha, kolkach, wzdęciach, bezmoczu i skąpomoczu, na bóle nerek, bolesne miesiączkowanie, nadciśnienie tętnicze, migreny, czy przy kruchości naczyń włosowatych.*****

Działanie według dr Henryka Różanskiego jest następujące. Ruta działa żółciopędnie, moczopędnie, przeciwalergicznie, przeciwprzesiękowo, rozkurczowo, przeciwobrzękowo, stymulująco, odkażająco, hipotensyjnie, wykrztuśnie, fotouczulająco, przeciwzapalnie, uspokajająco, lekko nasennie, przeciwbólowo; przeciwdziała powstawaniu wybroczyn krwawych przez uszczelnienie i wzmocnienie naczyń krwionośnych; z solami miedzi tworzy połączenia, neutralizuje więc działanie jonów miedzi w tkankach; hamuje utlenianie kwasu askorbinowego i adrenaliny, a zarazem wzmaga i przedłuża ich działanie; rozszerza naczynia wieńcowe i krwionośne; zwiększa wydzielanie soku trzustkowego i żołądkowego. ******
Wskazania: choroby wątroby, pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych, trzustki, śledziony, nerek i dróg moczowych; łamliwość i przepuszczalność naczyń krwionośnych, obrzęki, stłuczenia, opuchlizny, wysięki około-stawowe, pokrzywka, łuszczyca, trądzik młodzieńczy i różowaty, dermatoza okołoustna, opryszczka, teleangiektazje, żylaki, bielactwo, nadciśnienie, choroba wieńcowa, dusznica bolesna, osłabienie serca, wybroczyny na siatkówce, zapalenie spojówek i gałki ocznej (naczyniówki, rogówki itd.), krwiomocz, zażywanie i niedobór wit. C, miażdżyca, choroba Wilsona, wszelkie choroby zakaźne, zmęczenie, zatrucia, wadliwa przemiana materii, stres, wyczerpanie nerwowe, lęk, bezsenność, drżenie, wewnętrzny niepokój, nerwice mięśniowe, nerwica serca, jelit i żołądka, zapalenie przydatków, choroby alergiczne i układu oddechowego, zapalenie korzonków nerwowych, reumatyzm, dna, zaburzenia hormonalne, zaburzenia miesiączkowania, zapalenie żył, stany zapalne uszu, węzłów chłonnych i przewodu pokarmowego, zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia koncentracji, osłabienie pamięci, stany ozdrowieńcze, osłabienie wzroku, złamanie kości, zapalenie okostnej, naderwanie l zapalenie ścięgien.******
Przeciwwskazania: ciąża, uczulenie na roślinę. UWAGA!! W dużych dawkach ruta jest niebezpieczna, gdyż kurczy mięśnie macicy; zażyta w dużych ilościach wywołuje efekt neurodepresyjno-narkotyczny, ślinotok, podrażnienie śluzówek, zwolnienie tętna, nadmierne obniżenie ciśnienia krwi, biegunkę, wysypkę, świąd, bóle i zawroty głowy, obrzęk języka, zapaść. W czasie zażywania przetworów z ruty nie opalać się. ******

Napar:
1 łyżka rozdrobnionego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić na 30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 100 ml. Z tego względu, że większość substancji czynnych zawartych w rucie nie rozpuszcza się w wodzie wyciągi alkoholowe są bardziej wartościowe od wyciągów wodnych.****** 
Mieszanka na pękanie naczyń krwionośnych, żylaki, wybroczyny na siatkówce, nadciśnienie, nadmierne i bolesne oraz nieregularne krwawienia miesiączkowe, stan przedmiesiączkowy, osłabienie pomiesiączkowe, bladość, częste zesłabnięcia, uderzenia krwi do głowy, nagłe uczucie gorąca, szum w uszach, zawroty głowy, częste zapadanie na choroby zakaźne, nieżyty układu oddechowego, choroby alergiczne, stany zapalne nerek i dróg moczowych, krwiomocz, kamica moczowa, skąpomocz, bóle nerek, obrzęki, reumatyzm, dna, schorzenia skórne, zatrucia, zaburzenia metaboliczne i trawienne, choroby trzustki, wątroby, pęcherzyka i dróg żółciowych, zaburzenia hormonalne, cukrzyca, wyczerpanie nerwowe, stres, bezsenność ,lęki, wewnętrzny niepokój, okres po- i przekwitania, zaburzenia sercowe, nerwice wegetatywne, np. żołądka, serca, jelit, nieżyt jelit i żołądka, zaparcia, brak apetytu, wypadanie włosów, sine i zimne ręce, upławy, zapalenie jąder, stan zapalny przydatków, rak, choroby dziąseł (krwawienia, stany zapalne), choroby śledziony. Recepta:
Ziele ruty - 1 łyżka
Ziele dziurawca - 1 łyżka
Ziele glistnika - 1 łyżka
Kora lub liść kaliny - 1 łyżka
Liść pokrzywy - 1 łyżka
Owoc bzu czarnego - 1 łyżka
Ziele mniszka - 1 łyżka
Owoc głogu - 1 łyżka
Kwiat (liść) głogu - 1 łyżka
Owoc (kwiat lub liść)jarzębiny - 1 łyżka
Liść kasztanowca - 1 łyżka
Korzeń arcydzięgla - 1 łyżka
Ziele nawłoci - 1 łyżka
Ziele nostrzyka - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 2-4 razy dz. po 100 ml. ******

* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.  
**** D. Szymon Syreński, Zielnik Syreniusza, Tom II (księgi 337-636), Kraków 1613 - Krosno 2017.
***** Ilona Kaczmarczyk Sedlak, Zbigniew Skotnicki, Leksykon naturalnych surowców leczniczych, Kraków 2018.
****** Henryk Różański, http://www.gramzdrowia.pl/arzt-henry-rozanski/herb/ruta-zwyczajna-ruta-graveolens-rutaceae.html

Zaufane Opinie IdoSell
4.83 / 5.00 1752 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-03-18
Świetna obsługa. Polecam.
2024-03-18
Spoko, bez uwag

Dbamy o Twoją prywatność

Nasz Sklep wraz z Zaufanymi Partnerami przetwarza Twoje dane osobowe zbierane w Internecie np. IP Twojego urządzenia oraz informacje zapisywane za pomocą technologii służących do ich śledzenia i przechowywania, takich jak pliki cookies, sygnalizatory www lub innych podobnych technologii.

Pliki cookies wykorzystywane są w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności, a także w celach analitycznych, marketingowych, oraz aby dostosować treści do Twoich preferencji i zainteresowań w tym także do wyświetlania spersonalizowanych treści (reklamowych) oraz do poprawnego działania strony internetowej. Warunki przechowywania lub dostępu do cookie możesz określić w Twojej przeglądarce.

Klikając „ZGADZAM SIĘ, CHCĘ PRZEJŚĆ DO STRONY” wyrażasz zgodę na stosowanie ciasteczek zgodnie z ustawieniami Twojej przeglądarki oraz na dostosowanie treści na stronie naszego Sklepu do Twoich preferencji, a także w celach statystycznych i marketingowych, w tym do wyświetlania spersonalizowanych treści (reklamowych). Zgodę możesz wycofać w dowolnym momencie poprzez usunięcie plików cookies z przeglądarki z danego urządzenia końcowego.

Jeżeli klikniesz „NIE WYRAŻAM ZGODY” - nie będzie możliwe wejście na stronę Sklepu.

NIE WYRAŻAM ZGODY
ZGADZAM SIĘ, CHCĘ PRZEJŚĆ DO STRONY
pixel