Kozłek Lekarski (Valeriana officinalis L.)

KOZŁEK LEKARSKI (Valeriana officinalis L.) jest obok melisy najpopularniejszym ziołem uspokajającym, ale uspokajająco i nasennie działa surowiec dobrej jakości i wyłącznie w dużych dawkach. Do celów farmaceutycznych kłącze i korzenie kozłka (Radix Valerianae), zbiera się jesienią lub wiosną, suszy w suszarniach w temperaturze do 35 stopni Celsjusza. Tylko wtedy surowiec zachowa związki czynne. Korzeń kozłka jest  i składnikiem wielu preparatów leczniczych dostępnych na rynku (np. Herbapol).*
W tradycyjnej medycynie zachodu, korzeń kozłka jest skutecznym lekiem uspokajającym i przeciwskurczowym, pod warunkiem, że jest odpowiednio przetworzony i dawkowany.*

Roślina ta bywa często wymieniana w źródłach średniowiecznych pod nazwami kozieł, kozłek i waldrian. Nazwa powstała z powodu woni korzenia, który czuć kozłem.**
W dawnych wierzeniach ziele było stosowane przeciw czarom.**
W lecznictwie ludowym stosowane głównie w chorobach nerwowych, epilepsji i jako środek na skurcze żołądka.**

Święta Hildegarda z Bingen
(1098-1179) pisała o kozłku: ‘Kozłek lekarski jest wilgotny i bardziej ciepły niż zimny’. Zalecała go w chorobach opłucnej w formie ciasteczek: ‘człowiek, który cierpi z powodu opłucnej (…) powinien rozdrobnić kozłek lekarski, następnie dodać do tego proszku trochę mniej kocimiętki. Później niech z mąką, wodą i tłuszczem przyrządzi w misce ciasteczka i zmiesza je ze wspomnianym proszkiem. Niech je to często, a choroby opłucnej i vich ustąpią (…) bowiem zmieszane ciepła wszystkich tych składników łagodzą chłód, wskutek którego powstają choroby opłucnej…’***

W Zielniku Syreniusza – polskiego botanika i lekarza z przełomu XVI i XVII wieku – czytamy o zastosowaniu kozłków, które leczą utracony wzrok, przywracają ostrość widzenia, leczą oczy krwią zaszłe, Mozg pełny / z wilgotności zbytnich y zimnych / wysusza / woniaiąc korzenia iego. W Piersiach wszelkim niedostatkom / z zimnych flusów pochodzącym / iest lekarstwem w słodkim białym winie (…) korzeń iego warząc a piiąc. Kaszel zastarzały y z dawna zawzięty. Ciasność w piersiach. Dychawicę y ciężkość tchnienia leczy. Leczy również kozłek – jak czytamy u Syreńskiego - kłucie w boku, nerki, pęcherz, wątrobę, zółtaczkę, piasek moczowy, puchlinę, działa moczopędnie, chroni od ukąszeń i morowego powietrza: ‘Przeciwko Morowemu Powietrzu proch korzenia Kozłkowego z winem pić albo samo korzenie gryść / y woniać dobrze". Dla ochrony przed morem można też: ‘Wziąć Kozłku wielkiego pierwszego korzenia trzy łoty /  korzenia Koziey brody / albo Diabliku / ktory też obraskami zowiemy / łot / Czosnkowego ziela / albo Szałby pachniącey / albo Wilczego czosnku / Scordium Lacinnicy zowią / łot / Glinki Ormiańskiey / Ziemie albo Glinki pieczętowaney / po trzy ćwierci łota /Gorzyczki / Biedrzeńcu / Diptanu Kreteńskiego po pół ćwierci łota. To wszystko co nasubtelniey utłuc / y przesiać / a tego przerzeczonym sposobem czasu potrzeby używać / bądź w trunku do pocenia / bądź w konfekcie /  w morszelach / albo w kołaczkach’.****  

Za działanie uspokajające odpowiedzialne są irydoidy, zwane walepotriatami (ok. 2%). Niestety są to związki nietrwałe, łatwo ulegające rozpadowi na świetle i w temperaturze powyżej 35 stopni Celsjusza. Surowiec źle wysuszony, nieprawidłowo rozdrabniany (w młynach temperatura sięga niekiedy 50-70 stopni Celsjusza), przechowywany (łatwo wietrzeje) oraz przetwarzany (długotrwale podgrzewany) zostaje pozbawiony najcenniejszych składników. Stąd wynikają kontrowersyjne opinie na temat skuteczności kozłka jako środka uspokajającego.*****  
Według Henryka Różańskiego, najefektywniej działa nalewka eterowo-etanolowa z kłączy kozłka, dawniej stosowana oficjalnie w medycynie.
Nalewkę kozłkowąTinctura Valerianae  zaleca przyjmować doustnie w dawce 10-15 ml w 100 ml wody.
Sproszkowane kłącza kozłkaPulvis Rhiz. Valerianae zalecano w dawce 0,5-1 g 3-5 razy dziennie. Skuteczne są dawki 5-6 g sproszkowanego kłącza 1-2 razy dziennie.*****
Napar: 1 łyżkę rozdrobnionego surowca z 1,5 szklanki wrzątku, odstawić pod przykryciem na 30 min. Po przecedzeniu pić 1/3 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu, jako środek delikatnie uspokajający i rozkurczowy.*

*
Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
**** Szymon Syreński, Zielnik D. Symona Syrenniusa, TOM I (Księgi 1-336), Kraków 1613 – Krosno 2017.
***** Henryk Różanski, http://rozanski.li/144/dlaczego-waleriana-kozlek-czasem-nie-dziala-uspokajajaco/

Zaufane Opinie IdoSell
4.83 / 5.00 1747 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-03-18
Świetna obsługa. Polecam.
2024-03-15
Jak zawsze 5/5.

Dbamy o Twoją prywatność

Nasz Sklep wraz z Zaufanymi Partnerami przetwarza Twoje dane osobowe zbierane w Internecie np. IP Twojego urządzenia oraz informacje zapisywane za pomocą technologii służących do ich śledzenia i przechowywania, takich jak pliki cookies, sygnalizatory www lub innych podobnych technologii.

Pliki cookies wykorzystywane są w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności, a także w celach analitycznych, marketingowych, oraz aby dostosować treści do Twoich preferencji i zainteresowań w tym także do wyświetlania spersonalizowanych treści (reklamowych) oraz do poprawnego działania strony internetowej. Warunki przechowywania lub dostępu do cookie możesz określić w Twojej przeglądarce.

Klikając „ZGADZAM SIĘ, CHCĘ PRZEJŚĆ DO STRONY” wyrażasz zgodę na stosowanie ciasteczek zgodnie z ustawieniami Twojej przeglądarki oraz na dostosowanie treści na stronie naszego Sklepu do Twoich preferencji, a także w celach statystycznych i marketingowych, w tym do wyświetlania spersonalizowanych treści (reklamowych). Zgodę możesz wycofać w dowolnym momencie poprzez usunięcie plików cookies z przeglądarki z danego urządzenia końcowego.

Jeżeli klikniesz „NIE WYRAŻAM ZGODY” - nie będzie możliwe wejście na stronę Sklepu.

NIE WYRAŻAM ZGODY
ZGADZAM SIĘ, CHCĘ PRZEJŚĆ DO STRONY
pixel